NIOC 1999 Enschede

Het driejarige programma Master of Open and Distance Education biedt een postacademische opleiding die diep ingaat op de mogelijkheden van ICT in het hoger onderwijs, m.n. in het zogenaamde 'afstandsonderwijs'. De opleiding biedt een rijke omgeving in een' Asynchronis Learning Network' waarin als lesmaterialen beschikbaar zijn uitgebreide schriftelijke cursusgidsen en artikelen, netwerkbronnen, catalogi, on-line artikelen, specialistische boeken (o.a.

In 1998 en 1999 zijn in totaal 285 docenten begonnen met de omscholing voor docenten die het keuze-examenvak informatica in het voortgezet onderwijs gaan verzorgen. De omscholing wordt in opdracht van OCenW verzorgd door CODI.
Deze bijdrage gaat over het doel en de inhoud van deze omscholing, met speciale aandacht voor de onderdelen vakdidactiek en onderwijspraktijkopdracht in relatie tot de invoering van het vak op school. Ook worden wat vragen gesteld over de continuïteit van de opleiding en begeleiding van docenten voor dit nieuwe vak.

De diverse vernieuwingen en ontwikkelingen binnen het informatica-onderwijs vragen om het verkrijgen van zicht en grip op noodzakelijke en gewenste kwaliteiten om op adequate wijze gekozen ontwikkelingen te verankeren in de organisatie. Met andere woorden: wat zijn de huidige en gewenste kwaliteiten van betrokkenen die vorm geven aan, en ondersteunend zijn aan, het creëren van een optimale leercontext voor de student. Competentie management biedt de organisatie inzicht in en actieve sturing op deze noodzakelijke en aanwezige competenties.

Aan de ontwikkeling van software worden steeds hogere eisen gesteld. De complexiteit van deze software groeit terwijl de beschikbare ontwikkelingstijd afneemt. Bij Océ-technologies hebben wij begin 1997 de methode ROOM (Real-time Object-Oriented Modeling) ingevoerd om aan bovengenoemd spanningsveld het hoofd te kunnen bieden. Tijdens de presentatie worden de methode ROOM, het gevolgde ontwikkelingsproces en de resultaten van het eerste pilot-project besproken.

De belangrijkste competentie van een afgestudeerde is dat zij of hij geleerd heeft zelfstandig te leren. (Productieve) kennis is immers het belangrijkste kapitaalgoed in een organisatie. Overheid en onderwijsinstellingen spelen hierop in door fors te investeren in onderwijstechnologie. Daarnaast wordt zowel op grond van onderwijskundige inzichten als op grond van maatschappelijke eisen steeds meer aandacht geschonken aan zelfgestuurd leren.

In de afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor ICT-hardware. Het uitgangspunt van deze vragenlijst is dat investeringen in ICT-hardware voor het primaire proces alleen zin hebben wanneer ICT gebruikt wordt voor de ondersteuning van zelfstandig leren.

Wat is de rol van ICT in het toekomstige functioneren van de docent en wat betekent dat voor de competenties waarover de docent moet beschikken. Om deze vragen te kunnen beantwoorden, heeft Stoas Onderzoek in het kader van het actieprogramma van Prommitt, een onderzoek uitgevoerd. De belangrijkste conclusies presenteren de inleiders aan de hand van vier stellingen:
• Ontwerpvaardigheden vormen de kern van het toekomstig leraarschap
• De docent is meer een begeleider van leerprocessen
• ICT-vaardigheden zijn slechts ten dele nodig om ICT in het onderwijs te gebruiken

De visie op en implementatie van de ICT-ontwikkelingen op onderwijskundige terrein blijkt in de praktijk niet altijd vloeiend te verlopen. De mensen die een visie moeten vastleggen weten vaak niet wat allemaal mogelijk is. De mensen die weten wat allemaal mogelijk is kunnen dit niet goed in de praktijk laten zien, omdat de eigen infrastructuur hiervoor onvoldoende is aangepast of dat er onvoldoende materiaal en/of programma's voorhanden zijn om medewerkers aan de lijve te laten ervaren wat ICT te betekenen kan hebben.

Per augustus 1998 is Informatica een keuzevak in de tweede fase van havo/vwo. Tegelijkertijd startte de scholing van docenten voor dit vak. Hoewel de inhoud van het vak (voorlopig) is vastgelegd in het examenprogramma roept de invoering van dit vak nogal wat vragen op zoals: hoe zou de inhoud eruit moeten zien, wat zijn de eisen, wat is het niveau, is het voornamelijk een alfa-, beta-, of gammavak, zou informatica een verplicht vak moeten worden? Over deze en aanverwante vragen gaat dit forum waarbij alle actoren, althans zoveel als mogelijk is, acte de présence zullen geven.

De beleidsnota 'Investeren in voorsprong' stelt dat het gebruik van ICT zal bijdragen aan de actualiteit, kwaliteit, effectiviteit en attractiviteit van het onderwijs. De vraag die zich aandient is in welke mate empirische gegevens over het gebruik van ICT deze verwachtingen ondersteunen. Met behulp van gegevens die verzameld zijn in het kader van de ICT-monitor wordt een overzicht gegeven van het feitelijk gebruik van ICT in het voortgezet onderwijs. Tevens wordt ingegaan op de verwachtingen die directies en docenten hebben over de betekenis van ICT voor het onderwijs van de toekomst.