In het in mei 1994 verschenen rapport van de visitatiecommissie HBO-informatica opleidingen schrijft de commissie dat de traditionele bedrijfskundig informaticus de volgende deskundigheid heeft: "Kennis en beheersing van informatie-analyse en gegevens- en procesanalyse-methoden welke gebruikt worden bij het analyseren van informatiestromen en het opstellen van gegevensmodellen. Het doel van de inzet van deze deskundigheid is het formuleren van de functionele en kwaliteitseisen waaraan het concrete systeem moet voldoen."
Dat klopt, en op dit moment wordt de bedrijfskundig informaticus voorgehouden dat hij vooral (ook) op de hoogte moet zijn van de bedrijfsprocessen waar zijn opdrachtgever mee te maken heeft, zodat hij vruchtbaar kan meedenken en de informatiebehoefte van de gebruiker kan vertalen naar concrete systeemeisen. Hij moet zeker geen knoppenduwer en apparatenschuiver (de 'computermachinist' van de Boer?) zijn maar, voorzien van grote communicatieve vaardigheden, de gebruiker helpen te verwezenlijken wat hij wil.
De Boer zal toch niet déze informatiekundige bedoelen? Hij schrijft 'niet alleen het aandragen van computers is van belang, de automatiseerder dient in samenwerking met de gebruiker het hele beslissingsproces te analyseren en vanuit zijn deskundigheid aanbevelingen te doen voor het verbeteren daarvan'. Dat lijkt toch wel erg op wat hierboven beschreven is. De visitatiecommissie schrijft echter in hetzelfde rapport dat deze rol in onbruik zal geraken en dat het onderwijs daar niet meer op mag worden afgestemd.
Ik ben het eens met de Boer als hij schrijft dat gebruikers niet even een toepassing voor zichzelf kunnen bouwen. Daarmee hebben we echter nog maar een heel klein deel van het werkgebied van automatiseerders bestreken. Het probleem zit er in dat in het stuk van de Boer geen onderscheid gemaakt wordt tussen gebruikers en, wat wel genoemd wordt, toepassers. Oosterhaven beschrijft toepassers als volgt (Automatiseringsgids januari 1995): 'sophisticated gebruikers uit een ander primair vakgebied, met een grondige kennis van informatica'. Oosterhaven noemt als de taken van toepassers andere: 'Het ontwerpen en implementeren van werkprocessen in organisaties met de bijbehorende informatica-applicaties' en 'Het definiëren van de gewenste informaticavoorzieningen (hardware, software en communicatiemiddelen)' .
Zijn conclusie: 'De omgeving waarin de gebruiker opereert wordt integraal, dus inclusief de informatica elementen, ontworpen en beheerd door de toepassers, die zich daarbij gesteund weten door de informaticaspecialisten' . Dat is precies wat de visitatiecommissie ook voorspelde: de definiërende en specificerende taak komt steeds meer te liggen bij de opdrachtgever, de niet-automatiseerder. Daarom ben ik het niet eens met de Boer als hij stelt dat 'de toekomst van de automatiseerder ligt in het trajectgedeelte dat voorafgaat aan de implementatie.'
Vreven, strategisch adviseur voor IT bij Rabobank Nederland, ziet een grote toekomst weggelegd voor wat hij noemt bedrijfsinformatici. 'Deze beschikken over een brede bedrijfs- en IT-kennis en vertalen business-vragen dicht bij de gebruiker in creatieve IT-toepassingen'. Volgens Vreven zal het aantal bedrijfsinformatici toenemen tot 70% van de totaal benodigde informatici. Die bedrijfsinformaticus, is 'in de eerste plaats business-georiënteerd met een business-domein specialisatie en heeft daarnaast een behoorlijk inzicht in IT'.
Het interessantste traject, het voortraject wat nu traditioneel de plaats is waar carrière-ruimte te vinden is voor de automatiseerder, zal dus het terrein worden van de domein-specialist, de toepasser. Wat rest er dan voor de automatiseerder pur sang? In ieder geval minder plaats. lijkt me. Ook Oosterhaven ziet dat zo: 'De informatica maakt integraal deel uit van (alle) producten en processen. Dus productontwikkeling is applicatie-ontwikkeling en procesontwerp is applicatie-ontwerp. Dit werk zal daarom gebeuren door commerciële, productie- en distributiedeskundigen in de desbetreffende branche' .
Wat mij betreft is het duidelijk dat automatiseerders niet zo heel gerust kunnen zijn als het om de toekomst van hun werkterrein gaat. Ik heb alvast mijn heil gezocht in het opleiden van toepassers.